Koła samochodu najczęściej odkręcane są przy okazji sezonowej wymiany opon. Także wymiana klocków hamulcowych czy naprawy zawieszenia wymagają demontażu kół. Czasami zdarza się awaria w trasie i kierowca zmuszony jest do założenia koła zapasowego, aby w ogóle móc kontynuować jazdę. Wtedy często okazuje się, że koła po prostu nie da się zdjąć wykorzystując zwykły klucz z podstawowego zestawu narzędzi i trzeba wzywać pomoc drogową. Przyczyną takiego stanu śrub mocujących koło jest ich zapieczenie w gniazdach piasty. Co zrobić, aby temu zapobiec?
Zapieczone śruby
Śruby kół samochodowych narażone są na działanie bardzo dużych sił. Osadzone są w piaście, która mocno rozgrzewa się w trakcie jazdy. Jest to spowodowane działaniem hamulców. Śruby podczas jazdy wielokrotnie nagrzewają się i studzą, a wahania temperatury sięgają nawet kilkudziesięciu stopni. Ponadto śruby kół narażone są na działanie wilgoci, soli drogowej oraz innych substancji znajdujących się na powierzchni asfaltu. Wszystko to sprawia, że śruby rdzewieją i zapiekają się, utrudniając odkręcanie. Na ich kiepski stan techniczny wpływa także budowa. Wszystkie śruby kół samochodowych mają kształt stożkowy lub kulisty. Sam ruch koła samochodowego powoduje, że śruby dodatkowo zaciskają się na piaście. Kolejnym elementem przyczyniającym się do problemów z odkręceniem śruby jest zbyt duża siła, z jaką zostały dokręcone. W warsztatach wulkanizacyjnych koła dokręcane są zazwyczaj za pomocą narzędzi pneumatycznych. Klucze udarowe, którymi mechanicy posługują się głównie ze względu na wygodę, nie nadają się do dokręcania kół. Niestety panuje powszechna opinia mówiąca o tym, że lepiej jest dokręcić śrubę mocniej niż użyć zbyt małej siły. Tymczasem oprócz późniejszych kłopotów z odkręceniem koła, mogą zdarzyć się o wiele bardziej niebezpieczne sytuacje. Mocno wkręcona śruba może po prostu się urwać! Najczęściej zgubienie jednej śruby nie wiąże się z żadnymi konsekwencjami, jednak zdarzają się sytuacji, w których odpada całe koło. Dlatego tak ważne jest dokręcanie śrub z odpowiednią siłą. Nie powinno się więc stosować kluczy pneumatycznych dodatkowo wyposażonych w udar, jak czynią to zazwyczaj mechanicy i wulkanizatorzy.
Odpowiednie narzędzia
Do dokręcania kół samochodowych powinno używać się kluczy dynamometrycznych, a więc takich, które umożliwiają podziałania z odpowiednim momentem obrotowym. Wartość momentu obrotowego wyrażona jest w niutonometrach (Nm). Odpowiednie oznaczenia można znaleźć w instrukcji auta, albo bezpośrednio na mocowanych elementach. Klucz dynamometryczny jest jednak znacznie droższy od zwykłego, dlatego niewielu właścicieli samochodów decyduje się na jego zakup. Jeżeli tylko sporadycznie majsterkujemy przy samochodzie, wydawanie sporej kwoty na klucz dynamometryczny wydaje się niepotrzebne. Na wszelki wypadek powinniśmy jednak wyposażyć się w trochę lepsze narzędzie niż klucz do kół, który znajduje się w podstawowym zestawie naszego samochodu. Wygodne rozwiązanie stanowi klucz z rączką teleskopową. Ramię klucza ma odpowiednią długość, aby możliwe było dokręcenie śruby z odpowiednim momentem obrotowym. Jednocześnie klucz nie zajmuje wiele miejsca i bez problemu można go wozić w bagażniku. Dobierając narzędzie należy przyjrzeć się jego końcówce. Dobrze jest jeśli główka klucza jest odpowiednio wyprofilowana i całkowicie przylega do główki śruby. Wtedy niebezpieczeństwo ułamania śruby jest minimalne. Oczywiście nie bez znaczenia jest jakość stali, z której wyprodukowano narzędzie. Narzędzia z wysokojakościowych stopów stali posłużą nam o wiele dłużej niż klucze z supermarketu. Do śrub kół w samochodach osobowych najczęściej psują klucze o rozmiarze 17 lub 19. Śruby mogą różnić się także średnicą i skokiem gwintu. W zależności od marki samochodu spotykane są piasty, do których wkręca się gwint M12 o skoku 1,25mm, M12 x 1,5mm, lub M14 x 1,5 mm. Jeżeli zdarzy nam się potrzeba dokupienia nowych śrub, najlepiej jest zabrać ze sobą jedną śrubę wykręconą z koła, lub sprawdzić jej rozmiar i rodzaj w tabelach. Dla konkretnych rozmiarów śrub określona jest przybliżona ilość obrotów, które wystarczają do przykręcenia koła. Są to:
- M12 x 1,25 – ok. 8 obrotów
- M12 x 1,5 – ok. 6,5 obrotu
- M14 x 1,5 – ok. 7,5 obrotu
Sposób na odkręcenie zapieczonej śruby
Aby poradzić sobie z mocno zapieczoną śrubą, dobrze jest użyć preparatu penetrującego. Czasami wystarcza psiknięcie na śrubę środka WD-40, lub zastosowanie nafty. Bardziej zaawansowani mechanicy używają czasami palnika acetylenowego do podgrzania śruby, dzięki czemu łatwiej ją odkręcić. Przede wszystkim należy pamiętać o tym, że zapieczoną śrubę bardzo łatwo jest uszkodzić. Jeżeli użyjemy zbyt dużej siły możemy urwać łepek śruby. Taka sytuacja wiąże się z koniecznością rozwiercania otworu w piaście i ponownego gwintowania. Dlatego jeśli element mocujący jest zapieczony i stawia wyraźny opór przy próbie odkręcenia, w pierwszej kolejności musimy sięgnąć po odrdzewiacz. Dobry preparat penetrujący powinien głęboko wniknąć w gniazdo śruby i ułatwić jej odkręcenie.
Zapobieganie
Zapobieganie zapiekaniu się śrub w piaście polega na smarowaniu gwintów pastą miedzianą. Specjalny smar z miedzią posiada właściwości antykorozyjne i świetnie zabezpiecza metal przed rdzą. Śrubę smaruje się przed wkręceniem pastą miedzianą. Należy jednak przede wszystkim smarować jej nasadę, a nie cały gwint, ponieważ śliska śruba mogłaby się samoczynnie wykręcić. Pasty miedziane oprócz własności zabezpieczających przed korozją i powstawaniem zapieczeń, charakteryzują się wysoką odpornością na temperaturę dochodzącą do 800 stopni C. Zakładając koło należy także posmarować pastą miedzianą całą powierzchnię piasty, która styka się z felgą. Smar skutecznie zapobiega tworzeniu się korozji i spiekaniu łączonych powierzchni. Pasta miedziowa (smar miedziowy) dostępna jest w tubach, puszkach czy wygodnych aplikatorach w sprayu, które są specjalnie przeznaczone do zabezpieczania piast i śrub kół samochodowych.